Op 7 april organiseerde Stichting Lezen -online-haar jaarlijkse symposium ‘Lezen Centraal’. Ikzelf volgde o.a. de bijdrage van Hans Goosen en Mara Rooijmans ‘Praten over fictiefragmenten’. Zij presenteerden een online platform waarop leerlingen kennismaken met aantrekkelijke, recente jeugd- en adolescentenromans. Via kant-en-klaar verwerkingsmateriaal op de website kan de docent ‘een open en verdiepend klassengesprek over de inhoud van de gelezen fragmenten’ tot stand brengen en in het verlengde daarvan ook aandacht voor het betreffende boek realiseren. Goosen en Rooijmans bespraken de eerste ervaringen met de voorlopig achttien fragmenten die nu op de website gepresenteerd worden.
Opvallend is dat er bij deze achttien vrijwel geen enkel fragment is dat zonder meer voor VMBO-leerlingen gebruikt kan worden, tenzij het gaat om leerlingen die de VMBO GL/T-stroom volgen. Dat zijn dus de leerlingen waarbij je het minst echte leesproblemen verwacht. Allerlei praktische nadelen ten spijt had de online vorm van het symposium toch nog een voordeel. In de chatbalk naast de pratende hoofden verschenen naast de terechte complimenten al snel vragen naar wat pratenoverfictiefragmenten.nl de aarzelende lezer, de ‘Basis en Kader’ leerlingen te bieden heeft.
Wie selecteert wat?
Het lijkt er op dat de ontwikkelaars eerst voorrang gaven aan hun hun eigen lievelingen, prachtige boeken in een breed interessespectrum, maar nauwelijks geschikt voor de ‘echte’ VMBO leerling. Waar zouden we dan aan kunnen denken? ‘Code Kattenkruid’ van Jacques Vriens, ‘Drama Queen’ van Derk Visser en ‘Twee seconden’ van Elle van den Bogaart lijken de aangewezen titels. Maar… maken de VMBO-ers niet meer dan de helft van onze VO-populatie uit? Kan die keuze niet wat ruimer met méér aandacht voor de vele leerlingen die -laten we het maar kort door de bocht zeggen- nauwelijks kunnen lezen? Nog afgezien van hun leesmotivatie?
In een telefoongesprek met Hans Goosen een paar dagen na het symposium liet hij weten dat bovenstaande vraag wel degelijk een punt van aandacht was. De eerste serie van achttien fragmenten zou in de komende maanden nog worden uitgebreid naar een aantal van veertig. Nog alle gelegenheid om een wat meer evenwichtiger verdeling over de niveaus aan te brengen. Toch doet de samenstelling van het team ontwikkelaars vrezen dat dat een serieuze opgave wordt. Hoewel een van Neerlands beste VMBO-docenten onderdeel is van het team bestaat de rest namelijk vrijwel helemaal uit docenten die géén les geven aan VMBO-B/K leerlingen. Sowieso zou ik de boeken van bijvoorbeeld Rom Molemaker, Tanja de Jonge, Daniëlle Bakhuis en Gerard van Gemert naar voren schuiven.
Durf
Of nog iets stouter: zou het team het aandurven om een paar titels van Uitgeverij Eenvoudig Communiceren in hun selectie van veertig fragmenten op te nemen? Tien of vijftien jaar geleden bestonden de boeken van deze uitgeverij nog uit slecht geïllustreerde boeken met fletse, slappe kaftjes. De verhalen werden gevuld met onderwerpen die wellicht relevant waren voor de jeugd, maar evenzo vaak belabberd geschreven. Sindsdien is er heel wat water door de Rijn gestroomd. Inmiddels is deze uitgeverij uitgegroeid tot een niet meer weg te denken speler op het podium van de educatieve uitgeverijen: gebonden uitgaven, bewerkingen van klassiekers en/of succesvolle titels van bekende auteurs, historische verhalen, actuele onderwerpen en achtergrondmateriaal.
Een mooi voorbeeld van het nieuwe EC is de serie ‘Het talent van..’ waarin gerenommeerde jeugdboekenschrijvers op speelse wijze een verhaal schrijven waarin jongeren kunnen lezen dat iederéén talenten heeft en aangemoedigd worden die te ontdekken en te gebruiken. Zo schrijft Simone Arts een verhaal over Milo die ontdekt dat je met ’Vlugge vingers’ behalve zakkenrollen ook mooi kunt pianospelen. Of Marlies Verhelst die in ‘Doorzetten!’ een jongen zijn talent voor hockey laat ontdekken terwijl iedereen om hem heen vindt dat hij vooral moet gaan voetballen. Koken, modeontwerp, graffiti en 3D printing zijn voorbeelden van andere onderwerpen in deze aantrekkelijk vormgegeven serie op A2 niveau.
Fijne verhalen
In de nieuwste catalogus vond ik ook nog ‘Otis’ van Martijn Niemeijer, ‘Voor ik doodga’ van Jenny Downham en ‘Pizza Maffia’ van Khalid Boudou in bewerkte vorm terug. Stuk voor stuk boeken die ik hun reguliere vorm altijd omhoog houd tijdens mijn trainingen voor VO-docenten in VMBO. Juist voor leerlingen die moeite hebben met lezen is de bewerkte vorm een veel beter te behappen tekst dan het origineel. Dus, waarom niet beide uitgaven gebruikt in klassen waarin in de verschillen tussen individuele leerlingen vaak enorm zijn, zoals ook Anneke Smits en Erna van Koeven bepleiten in hun publicatie ‘Technisch lezen’ van groep 3 tot vmbo en mbo*
Zelf werd ik erg blij van een paar aankondigingen van boeken die nu of in het najaar zullen verschijnen. ‘Erebos’ van Ursula Poznanski is een waanzinnig knappe YA-thriller over gaming van maar liefst 500 pagina’s, die nu wordt teruggebracht naar 80 pagina’s. Een hele opgave lijkt mij. Dit boek is al tien jaar lang een gegarandeerd succes bij veel zgn. niet-lezende jongens. De bewerking van ‘Erebos’ verschijnt in mei! Ik maakte een nóg sprongetje bij ‘Ellebogen’ van Fatma Aydemir, een net zo’n spannende YA-thriller. Hoofdpersoon is de Turks-Koerdische tiener Hazal. Zij woont in Duitsland, maar dreigt vermalen te worden in een leven tussen twee culturen. Het boek van Aydemir haalde het afgelopen jaar de shortlist van de prijs voor het Beste Boek voor Jongeren. ‘Ellebogen’ is geschreven voor jongeren vanaf vijftien jaar. De bewerking van dit boek verschijnt helaas pas komend najaar. Even noteren dus!
En er is méér. Ontdek het zelf in de nieuwe catalogus van Eenvoudig Communiceren. Geef je leerlingen een kans op een geslaagd leesavontuur zodat zij zichzelf een schouderklopje kunnen geven. Tóch weer een boek gelezen! En nee, ik heb geen aandelen bij EC. Ik hoop alleen dat steeds meer docenten hun leerlingen fragmenten, teksten en boeken aanbieden die passen bij hun leesniveau zodat ze na een positieve leeservaring naar een hogere sport op de ladder kunnen reiken. Ook hoop ik dat in te ontwikkelen lesmateriaal steeds meer gedurfde keuzes gemaakt worden.
*Geletterdheid en schoolsucces / Anneke Smits en Erna van Koeven – Windesheim Lectoraat: Onderwijsinnovatie en ICT / dinsdag 13 april 2021
‘Doorzetten!’ snel bestellen? Dat kan bij Libris.nl via deze bestellink
‘Vlugge vingers’ snel bestellen? Dat kan bij Libris.nl via deze bestellink
Het bericht Selectieve aandacht, of toch niet? verscheen eerst op Het Leesbureau.
